Een gratis foto in ruil voor naamsvermelding?

Met enige regelmaat krijg ik de vraag van een bedrijf of zij een door mij gemaakte foto mogen gebruiken in ruil voor naamsvermelding. Men stelt de vraag heel serieus, en is ook vaak heel verbaasd als ik daar snel en resoluut ‘nee’ op zeg! Waarom niet? Dat is toch een mooie deal, denkt men; wij een mooie foto en jij naamsvermelding. Wie weet wat voor mooie opdracht daar weer voor jou uit komt rollen!

Ik, maar ook vele fotografen met mij, krijgen deze vraag een paar keer per maand. Vandaar dat ik er maar een blogje aan wijd.

De gedachte begrijp ik op zich wel. Meestal spelen de volgende elementen er een rol in:

  • Jij bent al betaald voor de foto door een andere opdrachtgever
  • Goede fotografie is duur, en dit is een mooie manier voor ons om gratis een mooie foto te krijgen
  • Als we een fotograaf inhuren weten we van te voren niet wat we krijgen, en of het ons gaat bevallen. Maar deze foto kunnen we nu al zien, en die bevalt ons zeker!
  • Een fotograaf heeft naamsbekendheid nodig, en daar helpen we hem aan. Een mooie ‘quid pro quo’, toch?

Pas geleden fotografeerde ik een bruiloft. De kledingwinkel waar het pak van de bruidegom vandaan kwam, vond de foto’s zo mooi dat ze deze gebruiken wilde ‘in ruil voor naamsvermelding’. Mijn reactie was alsvolgt:

Ik heb een alternatief voorstel. Ik mag bij deze winkel een eigen pak naar keuze uitkiezen, wat ik gratis krijg. Dan wil ik iedereen die er naar vraagt wel vertellen waar ik dat pak vandaan heb.

Waarmee hopelijk in ene duidelijk is hoe gek het voorstel is. Daar gaat deze kledingzaak natuurlijk niet op in. Een gratis pak? Dan hebben zij de kosten en geen inkomsten!

Het bevreemdt ons fotografen dan ook dat iedereen begrijpt dat de bakker zijn brood niet verkoopt in ruil voor naamsvermelding, dat de bank naamsvermelding niet accepteert als betaling op de hypotheek, en dat werknemers niet werken voor een salaris van naamsvermelding — maar dat fotografen dat maar wel zouden moeten doen.

Ironie
Wij fotografen ervaren de vraag dan ook als ironisch. De naamsvermelding die ons wordt aangeboden is niet een voorrecht, maar een wettelijke plicht! Volgens zowel de Nederlandse als de Europese wet op auteursrechten heeft de maker van een werk altijd recht op naamsvermelding. Je begrijpt dat onze wenkbrouwen omhoog gaan als ons weer ‘naamsvermelding’ als betaling wordt aangeboden.

Maar de ironie gaat verder. Als de winkel de foto die ze wilde gebruiken zelf had laten maken, was ze de volgende kosten kwijt geweest: fotograaf + modellen + visagie + locatiehuur + organisatie. Ik schat even €2500. Die foto willen ze nu gratis hebben, zonder de fotograaf daar een nette vergoeding voor te geven. En dat terwijl de fotograaf de volgende zaken inzet: tienduizenden euro’s aan hard- en software; jaren aan training en het ontwikkelen van vaardigheden; en dan nog uren aan voorbereiding, het maken van de foto zelf, en het nabewerken ervan. En vergeet niet dat deze kledingwinkel de foto inzet om nieuwe klanten aan te trekken! Zij hebben dus economisch voordeel bij het gebruik van een foto waar ze niet voor willen betalen.

Hoe heet die ene fotograaf ook alweer… Erwin Corbijn?
Maar die naamsvermelding, die is toch goud waard? Nou, wacht even… goud? Vraag de gemiddelde nederlander of hij de naam kent van een goede fotograaf. Met veel geluk kent de gemiddelde nederlander de naam van Erwin Olaf, of de naam van Anton Corbijn. Weinig kans dat hij ze beide kent — en dat zijn de bekendste fotografen van Nederland. Een hele goede marketing medewerker kent 2, misschien 3 fotografen — en er zijn er meer dan 11.000. Feit is dat we leven in een beeldcultuur waarin mensen zo overstelpt worden met beelden en informatie. Als bij een hele mooie foto ‘Rogier Bos’ staat, is dat even snel vergeten als het gelezen is. In al de jaren dat ik nu als professioneel fotograaf bezig ben heb ik het misschien twee of drie keer meegemaakt dat een opdrachtgever zei: ‘ik zag je naam daar en daar, en wist dat jij degene was die ik nodig had.’

Ik bied u wel economisch voordeel
Nee, voor naamsvermelding doen we het niet. Wat dan wel? Ik bied u de betreffende foto graag aan voor een vriendelijk bedrag. Dat bedrag ligt ver onder de kosten die u kwijt zou zijn als u opdracht voor het maken van de specifieke foto had gegeven. U hebt dus wel zeker economisch voordeel, maar nu op een nette en vriendelijke manier. Hopelijk ontdekt u in de fotograaf een een gedreven professional die hard werkt en zijn opdrachtgevers graag de best mogelijke beelden ter hand stelt.

38 thoughts on “Een gratis foto in ruil voor naamsvermelding?”

    1. Ja, die is goed — maar wel een beetje lang voor mensen om te kijken… altijd moeilijk om mensen naar te verwijzen als ze eigenlijk snel doorwillen.

    2. Diny Bakkes-Kruithof

      Heel goed verwoord. Mensen onderschatten helaas de beroepsfotografie en beseffen niet hoeveel energie, tijd en materiaal een fotograaf hierin steekt.
      Ik ben zelf een amateur, die af en toe eens een opdracht aanneemt, maar weet uit ervaring dat, doordat je een zo goed mogelijk product wilt afleveren, hier enorm veel tijd in kan gaan zitten. Dus de prijzen die door een fotograaf geteld worden zijn doorgaans niet overdreven veel.
      Voor een kunstwerk betalen mensen grif veel geld, maar fotograferen is ook kunst en het juist bewerken niet minder.

  1. Beste Rogier,

    Stof tot nadenken…….thanks. Als zeer bescheiden bekende amateurfotograaf onlangs ook weer ervaren dat het klakkeloos kopiëren van foto’s meer regel dan uitzondering is zonder bronvermelding. Jammer, maar waarheid!

    René Kuipers

  2. Ik heb zelf jaren in de party fotografie gezeten dat is een verhaal apart vooral de Dj’s, ze vragen eerst de prijs als dat niet in hun straatje past jatten ze de foto knippen je logo er uit en gebruiken deze op flyers en websites. Maar owee als je er werkt van maakt want dan zijn ze zielig verdienen ook niks wel ze heel Europa door reizen en daar een leuke boterham mee verdienen.

  3. Ik ken die vragen ook. Bij commerciële bedrijven stel ik nooit foto’s gratis beschikbaar. Bij boeken wel eens een zachte prijs voor een al bestaande foto + een of twee present exemplaren.
    Nieuw te maken foto’s kosten de gewone commerciële prijs.

  4. Ik bak feesttaarten.
    Een taart kost 25 euro.
    Ik koop mijn ingrediënten voor 10 euro.
    Ik maak 15 euro winst.

    Na het maken van de taart, En betaald te zijn door mijn opdrachtgever, heb ik nog wat zelfgemaakte fondantroosjes over.

    Iemand vraagt me of ze die fondantroosjes mogen gebruiken/uitdelen aan klanten in ruil voor naamsvermelding.
    Ik zeg ja, ik ben immers al betaald en hoef het niet verder uit te melken.
    De naamsvermelding is positief voor mij, ondanks dat ik al helemaal volgeboekt zit.

    1. Beste ikke, Ik begrijp dat de logica je ontgaat.
      Je taartbedrijf loopt lekker. Je investeert daarom in goede machines, bedrijfsruimte, personeel, verzekering en betrouwbare vervoersmiddelen. Je begint te adverteren, bouwt een dure website, denkt na over branding en staat op beurzen. Op een dag ontdek je dat de persoon die je fondantroosjes gebruikt daar voor duizenden euro’s aan werk mee binnenhaalt, en dat er hooguit eens in de paar jaar iemand bij jou komt om een taart te bestellen. Er zijn ten slotte duizenden bakkers — en, hoe goed je ook bent, aan een fondantroosje kan niemand ontdekken dat jij beter bent dan de meeste. Die partij heeft dus alle profijt — en jij hebt alle kosten. Raad nou eens wat je doet!
      Wellicht volg je de logica nou?
      PS. ik zou het dapper vinden als je reageerde met naam.

    2. Beste ikke… het verschil zit hem in het feit dat jou fondantrozen niet jouw product zijn…. De taarten zijn dat….

      Voor fotografen geldt dat de foto het product is. de foto is dus de taart…

  5. Ik heb je reactie gelezen en op deze uitleg maakt het begrijpelijker voor me.
    Ik snap nu hoe jullie het bekijken. Goed, dan heb ik gewoon een andere visie, aangezien mijn bedrijf(je!) goed loopt en het mij niet uitmaakt dat die ander dankzij mij winst maakt.
    Maar, zoveel mensen, zoveel meningen. Ik respecteer die van jullie.

    Gr Sandra

  6. Een kennis werkt bij het ad op de foto redactie.
    Wat gebeurt er goede fotografen worden ontslagen (zilveren camera gewonnen ) om vervolgens te zeggen zoek maar wat op internet er worden zoveel foto’s gemaakt door amateurs of mobiel en vervolgens op Facebook of twitter gezet daar zit vast wel een gelukstreffer tussen.
    Al ben je nog zo een goede fotograaf daar kom je niet meer tussen, dus andere wegen zoeken bvb heel bijz foto’s maken en of bewerken daar zit nog toekomst in.

  7. Pingback: Sta jij bekend als gratis fotograaf?Fotograaf Enschede: Marije Weterings Fotografie

  8. Menno Sabel

    Dit is al jaren zo. In de analoge tijd was het al zo. Zo heb ik een rechtszaak gehad tegen een uitgever die een waterpolo foto van mij had geplaatst. Ik moest zelfs bewijzen dat de foto van mij was. Helaas voor hem viste ik hem zo uit het archief met alle IPTC info erin. Hij had hem gekregen via een sportbureau en heeft nagelaten te vragen of die foto gebruikt mocht worden. Een uitgever! Ik wees hem er nog op dat er notabene in zijn blad stond dat er op alle artikelen copyright stond. Een andere uitgever die een blad had overgenomen van een goede klant van mij plaatste foto’s uit het archief die ik een jaar eerder gemaakt had. Hoogst verbaast dat hij een rekening kreeg. Het is bij uitgevers een sport om er niets voor te hoeven betalen. Ook bij particulieren. Neem een bruiloft. Alles haalt het bruidspaar uit de kast. Limo, duur restaurant en soms zelfs een artiest op het feest. Alleen de fotograaf mag niets kosten. Een uitgever wees mij er in de begintijd van de digitalisering erop dat de rekening wel lager kon omdat ik geen kosten meer had van films, chemie e.d. Alleen de camera kost een godsvermogen. Ik wees die persoon erop dat een camera en Photoshop niet te krijgen is bij een pakje boter. Het kost allemaal genoeg. Neem journalisten. Die gaan een interview afnemen en vroeger ging een fotograaf mee om het portret te maken. Nu fotograferen ze zelf. Fotografie is meestal het ondergeschoven kindje.Ik ken een fotograaf, een zilveren camera winnaar, die er een dagtaak aan heeft om zijn gejatte foto’s betaald te krijgen die hij overal op internet vind. Hij komt alleen voor zijn rechten op maar krijgt een hoop vuil uitgestort. men heeft er niets, maar dan ook niets voor over. Je moet wel met een dure camera komen, dan alleen kun je goed zijn is de algemene gedachte. Maar haal het niet in je hoofd om er iets voor te vragen. Wat dat aangaat is dit mooie vak een ondergewaardeerd vak. Helaas

    1. Menno, dank je wel voor je reactie. De teneur uit je verhaal herken ik in verhalen van veel fotografen. En ik zal niet tegen spreken dat de wereld verandert en dat ook fotografen zich moeten aanpassen. Toch ervaar ik de mentaliteit van ‘vroeger was alles beter’ als merkwaardig (is dat echt zo?) en in elk geval weinig behulpzaam. Uitdagingen zijn er altijd geweest en zullen er altijd zijn. Mijn ervaring in ruim 7 jaar professionele fotografie is dat er nog steeds vraag is naar goede fotografie en respect is voor een goede professional.

  9. Beste Rogier,

    Dit is een lastige situatie voor fotografen. Heel veel mensen respecteren de fotografen niet. Of beseffen niet hoeveel werk er achter zit en vooral niet hoeveel onze apparaten kosten.

    Naast fotograaf zijn we ook ondernemers. Dus voor good stuff moeten ze gewoon neertellen. Nu ga ik het ook actiever aanpakken.

    Met vriendelijke groet,

    Cainva

  10. Goed stuk! Wel is het wellicht goed een vergelijking te trekken met hoe velen van ons tegelijk ook met het gebruik en/of consumptie van software/muziek/films/series omgaan. We downloaden ons helemaal suf via *gratis* kanalen en zien daar vaak veel minder kwaad in. Want tja, de Nederlandse wetgeving stelt downloaders niet strafbaar…

  11. Dank u voor deze interessante tips. Maar ik lees dit net te laat want ik gaf een foto aan de krant. Ik zal daar zeker rekening mee houden in de toekomst.

  12. Henk van Dijk

    Prima stukje tekst.Bij mij ging men nog verder ik werdt door een rederij benaderd of ik effe het orgineel wil mailen naar hem dan kon hij de foto gebruiken voor zijn folder en website toe ik hem vroeg om een kleine vergoeding was hij niet thuis later kreeg ik een bericht dat dan mijn naam wel bij de foto kwam te staan.wand dan werdt ik heel beroemd.Heb bedank voor de eer!!!!

  13. Beste Rogier,

    Je hebt helemaal gelijk, hopelijk komt het nog goed met ons beroep fotograaf , ik merk de laatste jaren dat ons vak door velen niet meer serieus genomen wordt.
    Rob

  14. Ik begrijp je gevoel hierbij wel, en natuurlijk hoeft niemand zijn diensten of producten gratis weg te geven.

    Als je voor jezelf besluit dat de naamsbekendheid of reclame niet voldoende opleverd dan zou ik het zelf ook niet doen.

    Aan de andere kant kan ik ergens ook wel snappen dat sommige er zo over denken. Je analogie met bakkers en horeca is een beetje krom.

    Als je een opdracht neemt om een bepaalde foto te maken dan ga ik ervan uit dat je dit doet om winst te maken, je bepaald zelf je prijs op basis van je kosten. (eventuele kosten van apparatuur en software zul je berekenen en op basis van meerdere projecten afschrijven)

    Op die opdracht heb je dus winst.

    Als een volgend persoon je dan vraagt om dezelfde foto te gebruiken dan is je kostenplaatje anders. Als het om fysieke afdrukken gaat dan heb je die kosten, is het digitaal dan is dit weer een ander verhaal.

    Alles wat je voor die foto vraagt en ontvangt is extra winst op een afgeleverd product.

    Voor een bakker komen bij ieder brood dezelfde kosten aan materiaal en tijd kijken, het is dus niet zo dat als hij hetzelfde brood nog een keer bakt dit goedkoper is voor hem.

    Met alle respect voor fotografie en de energie die erin gaat zitten. Je bent geen schilder die hetzelfde doek nogmaals met de hand schilderd.

    Gratis hoeft niet, en is arrogant om te verwachten, ik snap dat je daar geirriteerd door wordt. Maar helemaal kloppen je vergelijkingen niet.

    Het is aan jou om te bepalen waar je het voor wilt doen, maar iedereen (inclusief de vrager) beseft dat je niet dezelfde kosten of tijdsbesteding hebt als hij om een foto vraagt die al bestaat.

    Een goede foto is geld waard, maar de vraag is of de 2e en 3e kopie zo behandeld moeten worden als de eerste.

    Ik snap de vraag wel eigenlijk, en ik snap waarom het niet interessant is om het alleen voor naamsbekendheid te doen.

    1. Martijn,
      Dank voor je reactie. Als je de discussie even terugkleest zie je dat Sandra de vergelijking met bakkers maakte, niet ik. Ik trok haar vergelijking alleen door.
      Mijn kostenberekening is niet gebaseerd op éénmalig gebruik van mijn foto’s maar op algemeen gebruik. Daarmee breekt de vergelijking met bakproducten inderdaad op.
      Als je verder mijn blogje goed leest zie je dat ik voor hergebruik van mijn foto niet het volledige tarief nogmaals vraag, maar een vergoeding, precies zoals jij voorstelt.

  15. Onze plaatselijke winkeliersvereniging wil voor hun klanten een toneelstuk maken. Of ik (regisseur) ze wil begeleiden. Vanuit improvisaties naar een voorstelling. Natuurlijk wil ik dat. Ik schat het werk in op 10 repetities van 2 uur = 20 uur
    Ik vraag 35 euro per uur = 700 euro.
    “ZOVEEL??????????” Maar we doen het voor ons plezier!
    Ja, maar voor mij is het werk! Ik mag hopen dat de loodgieter ook plezier in zijn werk heeft voor de 45 euro per uur die hij mij in rekening brengt.

  16. Beste Rogier,
    Je blog-artikel is al bijna een jaartje oud, maar nog steeds actueel en geldt niet alleen voor fotografen, maar onder andere ook voor schrijvers; Je mag op een site staan, maar moet dan wel gratis een blog schrijven. Lang niet altijd een eerlijke waardenruil.

  17. Mooi stukje vol feiten!

    Wil je gratis naam bekendheid op mijn site aanbieden, hoef er helemaal niet voor terug 🙂

    Mvg,

    Ingmar
    X13.nl

  18. Bert Oerlemans

    Toch eventjes terug naar de vergelijking met de bakker; Als je bij eender welke supermarkt tegen sluitingstijd aanklopt en vraagt om een voedingsmiddel dat morgen vervalt gratis te krijgen dan kijken ze je ook aan alsof ze water zien branden. Ze gooien het nog liever in de vuilbak (wat ze ook effectief doen) Het probleem is hier niet dat ze geld willen hebben voor hun vervallen producten maar wel dat als ze jou dat product geven je niet langs de kassa passeert en een gelijkaardig product betaald.
    Hetzelfde met die gratis foto’s. De “klant” heeft die foto nodig, anders vraagt hij er niet om. Als wij fotografen hem die foto dan gratis geven krijgt niemand van ons een “opdracht” om foto’s te maken. Dus 2 keer een probleem; we krijgen niets voor de prestatie die we geleverd hebben en we ontnemen onszelf de kans om een opdracht te krijgen.
    Als we allemaal “volhouden” en eerlijke prijzen blijven vragen voor ons werk dan zal het mettertijd wel weer een keer goed komen.
    Ik heb de indruk dat steeds meer klanten al weer terug naar de profs komen omdat de “gratis werkers” toch niet leveren wat ze eigenlijk verwachten.
    Maar we zullen onze poot stijf moeten houden en het zalf nog efkes duren.

  19. Hallo Rogier,

    Kreeg vandaag ook weer de vraag of ik even high res bestanden beschikbaar wilde stellen zonder naam. Die naam zou er wel bij vermeld worden als ze in een folder kwamen.
    Het betreft de NSJ club in Amsterdam. Op zich vind ik wel weer lastig want ik mag daar wel regelmatig vrij fotograferen. Dus wat doe je in zo’n geval. Gevaar bestaat dat ze zeggen, oh maar dan kom jij vervolgens ook niet meer zo makkelijk binnen.
    hmmm. dilemma!
    groeten Peter

    1. Peter,

      Ik zou niet willen dat mijn blogje wordt begrepen als: ik wil altijd overal voor betaald worden. Een partij die zich vriendelijk tegenover mij heeft opgesteld en die dan om een gunst vraagt, kan zeker op mijn medewerking rekenen. Het klinkt alsof deze NSJ club vriendelijk voor jou is geweest (en is). Wat is er dan mooier om iets positiefs en moois terug te doen? Mijn blogje gaat over partijen waar ik geen relatie mee heb en die gewoon voor niks een foto willen. In jouw situatie zou ik de gelegenheid aangrijpen om te laten blijken hoe enthousiast jij bent over de relatie met hen. Zo van: jullie zijn zo aardig voor mij geweest – ik vind het leuk dat ik eens een keer wat terug kan doen!

  20. Sommigen van degenen die gereageerd hebben, gaan ervan uit dat er al een keer betaald is voor de foto en dat het “vervolgtraject” dus met naamsvermelding afgedaan zou kunnen worden. Maar dat geldt niet voor de amateurfotograaf. De foto heeft hem niets opgeleverd (integendeel, heeft geld gekost b.v. in het geval van een betaald model). Dus mag hij best wel iets vragen als een ander die foto gebruiken wil.
    Hans

  21. Duidelijk verhaal en terecht. En ehhhhh hoeveel illegale software heb jij op je pc geïnstalleerd. Ik vraag dit als software-producent/lverancier.

    1. Goede en terechte vraag, Michel! Het korte antwoord is: geen! Ik houd mijn Mac zo schoon mogelijk en alle software die ik gebruik heb ik gewoon betaald. Muziek luister ik via Spotify and films e.d. kijk ik via Netflix. Als ik wil dat men mijn auteursrechten serieus neemt, moet ik ook de auteursrechten van anderen serieus nemen.

  22. jan van velzen

    ik ben het met jullie eens, ik geef ook geen werk weg behalve voor goede doelen en daar ben ik erg selectief in. ik verwacht dan ook dat het hele team dit doet en niet dat ik als enige vrijwilligers werk doe. dat geld dan ook voor medefotografen maar ook voor bv de dj’s horeca personeel en de organisatie. wordt een van hun betaald dan gaan de foto’s zo de bak in.

  23. Hoi,

    erg tof om te lezen. Goed uiteengezet en helemaal gelijk. Een bevestiging van wat velen waarschijnlijk denken en hierdoor ook kunnen gaan doen.

    Vaak zijn artiesten en creatieve mensen de slechtste zakenlui en dit is daarom des te meer op zijn plek.

    Bedankt voor dit stuk!

  24. Toch he… ik fotografeer zelf ook.
    Die foto is al gemaakt en betaald. Je hebt er dus geen kosten meer aan.
    Als je het 1e exemplaar hebt, zijn de productiekosten van een 2e exemplaar in deze digitale tijd €0,0.
    Daarbij ben jij de foto niet kwijt – je hebt hem nog.
    Dat is een logische redenatie van zo’n bruidswinkel.

    Dat pak dat je gratis zou willen, is daarna weg en kunnen ze niet meer verkopen. Dat kost ze echte euro’s.

    Ik snap de redenatie dus wel. Maar hoe reageer jij daarop; want een fysiek product kun je één keer verkopen en een digitale foto kun je ontelbaar vaak dupliceren.

    1. Juist omdat een foto, tekst, gedicht, of wat voor soort van creatie dan ook, oneindig vaak gekopieerd kan worden, is er het auteursrecht. De logica is: de maker/bedenker heeft recht op een vergoeding elke keer dat zijn werk gebruik wordt.De maker zelf moet kunnen bepalen hoe hoog die vergoeding is. Dus het feit dat partij A mij al betaald heeft voor het gebruik van mijn foto, wil niet zeggen dat partij B, C, enz, de foto dus zomaar mogen gebruiken.

Leave a Comment

Your email address will not be published. Required fields are marked *